Przebarwienia na skórze są bardzo powszechne. Szacuje się, że dotyczą ponad jednej trzeciej kobiet, które ukończyły trzydziesty rok życia. Jeszcze częściej przebarwienia skóry występują u kobiet dojrzałych. Po 50. roku życia boryka się z nimi zdecydowana większość pań. Problem przebarwień dotyczy oczywiście również mężczyzn, jednak z uwagi na większą stabilność hormonalną ciemniejsze plamki na skórze pojawiają się u nich rzadziej. Z artykułu dowiesz się więcej na temat rodzajów przebarwień oraz poznasz przyczyny ich powstawania.
Przebarwienia skóry – czym są? Jak powstają?
Przebarwienia na skórze są obszarami, które różnią się kolorem od otaczającej je tkanki. W zależności od przyczyny powstania, przebarwienia mogą przybierać postać małych plamek, większych plam, czy zlanych ze sobą mniejszych zmian. Najczęściej występują na skórze odkrytej, narażonej na ekspozycję słoneczną. Wyróżniamy kilka rodzajów przebarwień.
| piegi | To drobne plamki na skórze, których powstawanie jest uwarunkowane genetycznie. U osób, które odziedziczyły odpowiedni wariant genu, melanocyty szybciej syntetyzują melaninę w odpowiedzi na światło słoneczne. |
| plamy soczewicowate | Ciemnobrązowe zmiany, osiągające wielkość od 2 mm do 2 cm. Można podzielić je na plamy soczewicowate starcze (wątrobowe), które powstają wskutek procesów starzenia się skóry, oraz plamy soczewicowate posłoneczne, będące wynikiem długotrwałej ekspozycji na słońce. |
| melasma (ostuda) | Obejmuje duże przebarwienia na czole, na policzkach, nosie, górnej wardze, podbródku oraz szyi. Ich kształt jest nieregularny. Melasma dotyczy zwykle dorosłych kobiet i wynika głównie z czynników hormonalnych. |
| przebarwienia pozapalne | Tworzą się w miejscach, które były objęte stanem zapalnym. Często są to przebarwienia po pryszczach. Mogą też powstawać w wyniku urazów skóry. |
Za pojawienie się przebarwień odpowiada bezpośrednio nadmiar melaniny w skórze. Melanina jest naturalnym barwnikiem skóry, produkowanym przez komórki zwane melanocytami. Pod wpływem różnych czynników może dojść do pobudzenia pracy melanocytów lub nawet do zwiększenia się ich liczby, co skutkuje wytworzeniem nadmiernej ilości pigmentu. Nie może on rozłożyć się równomiernie i gromadzi się w skupiskach, widocznych jako przebarwienia.
Przebarwienia na twarzy – przyczyny zależą nie tylko od wieku?
Przebarwienia na twarzy są utożsamiane głównie z postępującym wiekiem. Z reguły częściej widać je na skórze osób starszych, niż u młodych. Ma to związek z częstszym narażeniem skóry na czynniki, które pobudzają produkcję melaniny.
Wiek jest istotną, ale nie jedyną zmienną, warunkującą pojawienie się przebarwień. Poniżej omawiamy inne możliwe przyczyny tworzenia się tych niechcianych zmian oraz sposoby na poradzenie sobie z nimi.
Przebarwienia w ciąży – co warto wiedzieć?
Jednym z istotnych czynników występowania przebarwień na skórze kobiet są problemy z równowagą gospodarki hormonalnej w organizmie. Wahania hormonalne mogą wynikać z okresu dojrzewania, przyjmowania antykoncepcji hormonalnej, zaburzeń hormonalnych, chorób endokrynologicznych lub chorób układu rozrodczego. Zmiany hormonalne zachodzą również w organizmie kobiety spodziewającej się dziecka – stąd często pojawiają się przebarwienia w ciąży.
Przebarwienia na twarzy w ciąży to wyzwanie dla kosmetologów i lekarzy medycyny estetycznej. Z uwagi na szczególny stan, w jakim znajduje się wtedy kobieta, większość popularnych metod likwidowania plamek nie jest możliwa do wprowadzenia. Ze względu na złożone składy preparatów i silne działanie zabiegów przeprowadzanych w gabinetach kosmetologicznych, z usuwaniem przebarwień powstałych w czasie ciąży należy się wstrzymać aż do czasu, w którym kobieta przestanie karmić piersią. Ta sama zasada dotyczy przebarwień powstałych w innych obszarach ciała – przebarwienia na nogach, brzuchu czy dekolcie również można rozjaśniać dopiero po zakończeniu ciąży i połogu, a w niektórych przypadkach czasu karmienia piersią.
Przebarwienia posłoneczne – jak powstają i jak ich uniknąć?
Przebarwienia posłoneczne tworzą się wskutek długotrwałej ekspozycji na promieniowanie słoneczne. To plamki, które najczęściej występują na odkrytych zazwyczaj fragmentach skóry – przebarwienia na dłoniach, dekolcie, twarzy. Charakterystyczną cechą tego rodzaju zmian jest to, że pojawiają się w okresie największego nasłonecznienia (późną wiosną i latem) i dodatkowo ciemnieją. Najbardziej narażone na ich powstanie są kobiety, zwłaszcza przechodzące menopauzę, będące w ciąży czy przyjmujące leki antykoncepcyjne.
Przebarwienia po opalaniu z pewnością są nieprzyjemną pamiątką z wakacji. Jeśli chcesz uniknąć tego typu zmian, w miesiącach letnich nie wychodź na zewnątrz w czasie największego nasłonecznienia (między godziną 11 a 16) i pamiętaj o zabezpieczaniu skóry kremem z wysokim filtrem.
Aby nieestetyczne przebarwienia na twarzy od słońca się nie pojawiały, warto też się zastanowić, czy ich przyczyną nie są stosowane leki. Część leków ma działanie fotouczulające i podczas ich przyjmowania oraz jednoczesnej ekspozycji na słońce może dojść do wystąpienia przebarwień. Przebarwienia mogą być powodowane przez:
- leki moczopędne,
- antybiotyki,
- leki przeciwcukrzycowe,
- leki przeciw nadciśnieniu,
- leki obniżające cholesterol,
- antykoncepcję hormonalną,
- niesteroidowe leki przeciwzapalne,
- niektóre zioła np. dziurawiec.
Warto zachować ostrożność podczas ich przyjmowania i unikać nadmiernego wystawiania skóry na słońce.
Przebarwienia po trądziku – dlaczego powstają?
Szczególnym przypadkiem są przebarwienia po trądziku. Są to przebarwienia pozapalne, będące konsekwencją utrzymującego się w miejscu wyprysku stanu zapalnego. Niektóre krostki goją się długo, a czasem osoby chorujące na trądzik, chcąc szybko pozbyć się pryszczy, wyciskają je bądź używają bardzo agresywnych kosmetyków. Rozdrapywanie, wyciskanie, czy nawet dotykanie wyprysków może przyczynić się do powstawania nadkażeń, a po ich wygojeniu przebarwień.
Przebarwienia na twarzy po trądziku są najczęstsze, jednak trądzik może występować też na skórze pleców czy ramion czy dekoltu, i tam pozostawiać nieestetyczne czerwone lub jasnobrązowe plamy. Niestety, zwykle przebarwienia pozapalne są trudne do usunięcia. Aby je zlikwidować, trzeba być cierpliwym i zmotywowanym do codziennego leczenia i stosowania specjalnej pielęgnacji.
Przebarwienia na skórze można usunąć
Przebarwienia na skórze bywają przyczyną zmartwień i skłaniają do aktywnego poszukiwania sposobów na ich usunięcie. Leczenie przebarwień zależy od przyczyny ich powstania, jednak zwykle opiera się na stosowaniu łagodnych lub mocniej działających produktów złuszczających.
Część osób notuje u siebie przebarwienia pod oczami czy przebarwienia pod pachami, które mogą nie być klasycznymi zmianami wymagającymi złuszczania, lecz stanowić objaw chorób. Przebarwienia w tych miejscach występują też u osób z ciemniejszą karnacją.
Złuszczanie można przeprowadzić w domu, za pomocą dostępnych w aptekach i drogeriach środków. Mogą to być kosmetyki zawierające kwasy AHA w niskim stężeniu czy kwas azelainowy. Efekt rozjaśniający mają również kremy zawierające witaminę C czy ekstrakt z lukrecji. Produkty te mogą okazać się skuteczne, jeżeli przebarwienia są płytko umiejscowione w skórze.
Zaawansowane zmiany warto pokazać specjaliście. Zwalczaniem przebarwień zajmuje się zarówno dermatolog, jak i kosmetolog, którzy mogą zaproponować serię zabiegów w gabinecie. Bardzo dobre efekty dają na przykład peelingi chemiczne. Polegają one na zaaplikowaniu na skórę wybranych kwasów. Kwasy te mają o wiele większe stężenie, niż kwasy zawarte w kosmetykach rekomendowanych do użytku domowego, dlatego są w stanie złuszczyć skórę mocniej i dają lepsze efekty, w porównaniu do domowych sposobów.
Podsumowanie
Przebarwienia na skórze mogą powstawać w każdym wieku, chociaż w miarę upływu lat ryzyko ich utworzenia się jest wyższe. Niektóre osoby mogą mieć też większą tendencję do przebarwień. Aby skutecznie chronić się przed niepożądanymi plamami, trzeba znać ich przyczyny. Nie wolno również zapominać o ochronie przeciwsłonecznej i unikaniu nadmiernej ekspozycji na słońce. W zwalczaniu przebarwień pomocne są środki złuszczające. Na duże, głębokie i bardzo ciemne przebarwienia najlepiej sprawdzą się zabiegi w gabinecie kosmetologicznym. Najważniejsze jest jednak działanie prewencyjne i eliminowanie czynników ryzyka rozwoju przebarwień.
Bibliografia:
1. Browder J.F., Beers B., Oddziaływanie słońca na skórę, 1994
2. Miękoś-Zydek B., Czyż P., Kaszuba., Zaburzenia pigmentacji skóry – przebarwienia, 2010
3. Kubia M., Rotsztejn H., Effects of hormonal changes in women on skin pigmentation, 2012
4. Niewęgłowska-Wilk M., Wilk T., Kalicińska J., Śpiewak R., Zapobieganie i sposoby usuwania plam barwnikowych – przegląd dostępnych metod, 2016
5. Galas N., Leczenie przebarwień. Przegląd metod, 2015
